გეომეტრიული ოპტიკა
სხეულს , რომელიც სინათლეს ასხივებს,სინათლის წყარო ეწოდება.
არსებობს სინათლის ბუნებრივი და ხელოვნური წყაროები. სინათლეს გადააქვს ენერგია.
სინათლის წყარო წერტილოვანია, თუ მისი ზომა ძალიან მცირეა იმ მანძილთან შედარებით, სადაც მის მოქმედებას ვიხილავთ.
სინათლის სხივი არის წარმოსახვითი წრფე, რომლის გასწვრივაც ვრცელდება სინათლის ენერგია;
სხეულებს ვხედავთ, როდესაც მათგან წამოსული სინათლე თვალში შედის.
ერთგვაროვან გამჭირვალე გარემოში სინათლე წრფივად ვრცელდება.
როდესაც სინათლე მიაღწევს მეორე გარემოს საზღვარს,სინათლის ნაწილი ბრუნდება პირველ გარემოში. ამ მოვლენას სინათლის არეკვლა ეწოდება. სინათლის ნაწილი შთაინთქმება. თუ გარემო გამჭირვალეა, მაშინ სინათლის ნაწილი გადის მეორე გარემოში და იცვლის გავრცელების მიმართულებას–გარდატყდება.
სინათლის არეკვლის კანონები:
1. დაცემული სხივი, არეკლილი სხივი და სხივის დაცემის წერტილში ამრეკლი ზედაპირისადმი მართობი ერთ სიბრტყეში მდებარეობს.
2. არეკვლის კუთხე დაცემის კუთხის ტოლია
ბრტყელი სარკე მასზე დაცემულ პარალელურ სხივთა კონას პარალელურ კონადვე აირეკლავს.
არსებობს სინათლის ბუნებრივი და ხელოვნური წყაროები. სინათლეს გადააქვს ენერგია.
სინათლის წყარო წერტილოვანია, თუ მისი ზომა ძალიან მცირეა იმ მანძილთან შედარებით, სადაც მის მოქმედებას ვიხილავთ.
სინათლის სხივი არის წარმოსახვითი წრფე, რომლის გასწვრივაც ვრცელდება სინათლის ენერგია;
სხეულებს ვხედავთ, როდესაც მათგან წამოსული სინათლე თვალში შედის.
ერთგვაროვან გამჭირვალე გარემოში სინათლე წრფივად ვრცელდება.
როდესაც სინათლე მიაღწევს მეორე გარემოს საზღვარს,სინათლის ნაწილი ბრუნდება პირველ გარემოში. ამ მოვლენას სინათლის არეკვლა ეწოდება. სინათლის ნაწილი შთაინთქმება. თუ გარემო გამჭირვალეა, მაშინ სინათლის ნაწილი გადის მეორე გარემოში და იცვლის გავრცელების მიმართულებას–გარდატყდება.
სინათლის არეკვლის კანონები:
1. დაცემული სხივი, არეკლილი სხივი და სხივის დაცემის წერტილში ამრეკლი ზედაპირისადმი მართობი ერთ სიბრტყეში მდებარეობს.
2. არეკვლის კუთხე დაცემის კუთხის ტოლია
ბრტყელი სარკე მასზე დაცემულ პარალელურ სხივთა კონას პარალელურ კონადვე აირეკლავს.
20012–2013 სასწავლო წელი– საატესტატო გამოცდა ფიზიკაში
საკითხთა ჩამონათვალი:
1. კინემატიკა
2. ნიუტონის კანონები და ბუნების ძალები
3. მუდმივობის კანონები მექანიკაში
4. სტატიკა
5. ჰოდრო და აეროსტატიკა
6. მექანიკური რხევები და ტალღები
7. გეომეტრიული ოპტიკა
8. სითბური მოვლენები
9. ელექტრული მოვლენები
1. კინემატიკა
2. ნიუტონის კანონები და ბუნების ძალები
3. მუდმივობის კანონები მექანიკაში
4. სტატიკა
5. ჰოდრო და აეროსტატიკა
6. მექანიკური რხევები და ტალღები
7. გეომეტრიული ოპტიკა
8. სითბური მოვლენები
9. ელექტრული მოვლენები
მექანიკური რხევები და ტალღები
მოძრაობას.რომელიც დროის გარკვეული შუალედის შემდეგ მეორდება, რხევითი მოძრაობა ეწოდება.
რხევის პერიოდი არის დროის შუალედი, რომლის განმავლობაშიც სრულდება 1 სრული რხევა
რხევის სიხშირე ეწოდება რხევათა რიცხვს 1 წმ–ში.
პერიოდი და სიხშირე ურთიერთშებრუნებული სიდიდეებია.
მერხევი სხეულის წონასწორობის მდებარეობიდან უდიდეს (მაქსიმალურ) გადახრას ამპლიტუდა ეწოდება.
სივრცეში რხევების გავრცელების პროცესს ტალღა ეწოდება.
მექანიკური ტალღა ძირითადად ორი სახისაა : განივი და გრძივი.
ტალღა ,რომელშიც ნაწილაკების რხევის მიმართულება ტალღის გავრცელების მართობულია, განივი ტალღა ეწოდება.
ტალღას,რომელშიც ნაწილაკები ირხევა რხევის გავრცელების მიმართულებით, გრძივი ტალღა ეწოდება.
ტალღის წარმოსაქმნელად აუცილებელია არსებობდეს მერხევი სხეული და დრეკადი გარემო.
ტალღის სიგრძე არის მანძილი, რომელზეც ვრცელდება რხევა ერთი პერიოდის განმავლობაში.
განივ ტალღაში ტალღის სიგრძე გრაფიკულად არის მანძილი ორ მეზობელ მერხევ წერტილს შორის, რომლებიც ერთდროულად აღწევენ მაქსიმუმს, წონასწორობის მდებარეობას და მინიმუმს ანუ რომლებიც ირხევიან ერთნაირ ფაზაში.
ბგერითი ტალღა გრძივი ტალღაა, რომელიც ვრცელდება როგორც ჰაერში , ისე თხევად და მყარ გარემოში.
ბგერის გავრცელების სიჩქარე ჰაერში 340 მ/წმ –ია. წყალში 1500 მ/წმ, ლითონებში კი
5000 მ/წმ– ია.
ადამიანის ყური აღიქვამს 16 დან 20 000 ჰერცამდე სიხშირის ბგერას.
ბგერას, რომლის სიხშირე 16 ჰერცზე დაბალია, ინფრაბგერა ეწოდება, ხოლო 20000 ჰერცზე მაღალი სიხშირის ბგერას ულტრაბგერა ეწოდება.
დიდი ამპლიტუდის ბგერით ტალღებს ადამიანი აღიქვამს ხმამაღალ ბგერებად, მცირე ამპლიდუდისას– ხმადაბალ ბგერებად.
ბგერის ხმამაღლობა დამოკიდებულია ბგერითი ტალღის ამპლიტუდაზე.
ბგერის ტონის სიმაღლე დამოკიდებულია ბგერის სიხშირეზე
ადამიანის სმენის ორგანომდე მისული რაიმე ზედაპირიდან არეკლილი ბგერა არის ექო.
რხევის პერიოდი არის დროის შუალედი, რომლის განმავლობაშიც სრულდება 1 სრული რხევა
რხევის სიხშირე ეწოდება რხევათა რიცხვს 1 წმ–ში.
პერიოდი და სიხშირე ურთიერთშებრუნებული სიდიდეებია.
მერხევი სხეულის წონასწორობის მდებარეობიდან უდიდეს (მაქსიმალურ) გადახრას ამპლიტუდა ეწოდება.
სივრცეში რხევების გავრცელების პროცესს ტალღა ეწოდება.
მექანიკური ტალღა ძირითადად ორი სახისაა : განივი და გრძივი.
ტალღა ,რომელშიც ნაწილაკების რხევის მიმართულება ტალღის გავრცელების მართობულია, განივი ტალღა ეწოდება.
ტალღას,რომელშიც ნაწილაკები ირხევა რხევის გავრცელების მიმართულებით, გრძივი ტალღა ეწოდება.
ტალღის წარმოსაქმნელად აუცილებელია არსებობდეს მერხევი სხეული და დრეკადი გარემო.
ტალღის სიგრძე არის მანძილი, რომელზეც ვრცელდება რხევა ერთი პერიოდის განმავლობაში.
განივ ტალღაში ტალღის სიგრძე გრაფიკულად არის მანძილი ორ მეზობელ მერხევ წერტილს შორის, რომლებიც ერთდროულად აღწევენ მაქსიმუმს, წონასწორობის მდებარეობას და მინიმუმს ანუ რომლებიც ირხევიან ერთნაირ ფაზაში.
ბგერითი ტალღა გრძივი ტალღაა, რომელიც ვრცელდება როგორც ჰაერში , ისე თხევად და მყარ გარემოში.
ბგერის გავრცელების სიჩქარე ჰაერში 340 მ/წმ –ია. წყალში 1500 მ/წმ, ლითონებში კი
5000 მ/წმ– ია.
ადამიანის ყური აღიქვამს 16 დან 20 000 ჰერცამდე სიხშირის ბგერას.
ბგერას, რომლის სიხშირე 16 ჰერცზე დაბალია, ინფრაბგერა ეწოდება, ხოლო 20000 ჰერცზე მაღალი სიხშირის ბგერას ულტრაბგერა ეწოდება.
დიდი ამპლიტუდის ბგერით ტალღებს ადამიანი აღიქვამს ხმამაღალ ბგერებად, მცირე ამპლიდუდისას– ხმადაბალ ბგერებად.
ბგერის ხმამაღლობა დამოკიდებულია ბგერითი ტალღის ამპლიტუდაზე.
ბგერის ტონის სიმაღლე დამოკიდებულია ბგერის სიხშირეზე
ადამიანის სმენის ორგანომდე მისული რაიმე ზედაპირიდან არეკლილი ბგერა არის ექო.
მუდმივობის კანონები მექანიკაში
სხეულის სიჩქარისა და მისი მასის ნამრავლს სხეულის იმპულსი ეწოდება.
სხეულზე მოქმედი ძალისა და ურთიერთქმედების დროის შუალედის ნამრავლს ძალის იმპულსი ეწოდება.
ძალის იმპულსი იმპულსის ცვლილების ტოლია.
სხეულზე მოქმედი ძალისა და ურთიერთქმედების დროის შუალედის ნამრავლს ძალის იმპულსი ეწოდება.
ძალის იმპულსი იმპულსის ცვლილების ტოლია.
ფიზიკა და სპორტი–თეონა ფარეშიშვილი – კარატე
საპრეზენტაციო მასალა მომზადებულია თეონა ფარეშიშვილის მიერ ( 117–ე საჯარო სკოლა მე–10–ე კლასი)
ფიზიკა და სპორტი–ჩოგბურთი – ანა ტაბატაძე
ანა ტაბატაძე- დაიბადა 1996 წლის 16 დეკემერს, ქალაქ თბილისში. სწავლობს 117–ე საჯარო სკოლაში მე–10-ე კლასში. ჩოგბურთით დაკავებულია 2006 წლიდან. თავიდან ვარჯიშობდა საჩოგბურთე კლუბ პეიმეფიტნესს-ში. შემდეგ კი გადავიდა საჩოგბურთე კლუბ ოლიმპში. მისი ტრენერები არიან, დავით მეფარიშვილი და ირაკლი სვანიძე. მან მონაწილეობა მიიღო 2010 წელს ჩატარებულ საქართველოს ახალგაზრდულ ტურნირში და დაიკავა მე–5-ე ადგილი. 
ანა თავდაუზოგავად შრომობს, რათა გახდეს წარმატებული ჩოგბურთელი .
ჩოგბურთის თამაში წარმოუდგენელია ჩოგნის გარეშე. ჩოგნის შუა არე დაფარულია მსხვილი ძუის ძაფით, რომელიც მყარად არის დაჭიმული და მისი გაწყვეტა შესაძლებელია არასწორი, სწრაფი დარტყმით.
ეს არის ბურთი რომელიც შიგნიდან არის კაუჩუკის ხოლო გარედან თექით დაფარული . საკმარისია ჩოგნის ზემოქმედება მასზე და ის ჩვენს მიერ მიცემული მიმართულებისკენ დაიწყებს ტრიალით გადაადგილებას
ფიზიკა და სპორტი -გიორგი ქავთარაძე -ძალოსნობა
გიორგი ქავთარაძე დაიბადა 1994 წლის 2 ნოემბერს. სწავლობს 117 -ე საჯარო სკოლის მე-12-ე კლასში. ძალოსნობაში ვარჯიში დაიწყო 2010 წელს. მონაწილეობს საქართველოსა და საერთაშორისო ტურნირებში. მას ავარჯიშებს საქართველოს და ევროპის ჩემპიონი გიორგი ჩაკვეტაძე.
28. 05. 2011 წ.- საქართველოს პირველობა (66 კგ წონითი კატეგორია)--125 კგ პირველი ადგილი.
03.11. 2011 წ- საერთაშორისო ჩემპიონატი (65,5 კგ წონითი კატეგორია)-150 კგ პირველი ადგილი.
26.05. 2012 წ.- საერთაშორისო ჩემპიონატი (65,5 კგ წონითი კატეგორია)-140 კგ პირველი ადგილი.
22.12.2012 წ- საქართველოს ჩემპიონატი- დაძლია 160 კგ- მოიპოვა პირველი ადგილი და ათლეტიზმის ოსტატის წოდება.
ძალოსნობა სპორტის სახეობაა, რომელიც სიმძიმეების, უმთავრესად შტანგებისა და საწონების აწევის ვარჯიშებს მოიცავს. შეჯიბრების მონაწილენი კლასიკურ სამჭიდში შემავალ სამ მოძრაობას ასრულებენ ( აჭიმვა, ატაცი და აკვრა).
აჭიმვა ორი მოძრაობით სრულდება: შტანგა ფიცარნაგიდან ააქვთ მკერდამდე, შემდეგ ათლეტი მას მხოლოდ ხელების ძალით სწევს მაღლა, ვიდრე ხელებს არ გამართავს.
ატაცი სრულდება ერთი მოძრაობით და ქვევიდან ზევით განუწყვეტელი მოძრაობისაგან შედგება.
აკვრა ორი მოძრაობით ხორციელდება: შტანგა მკერდზე ააქვთ, მკერდიდან კი ფეხების დახმარებით აჰკრავენ ხოლმე.
შეჯიბრებაში ის იმარჯვებს, ვინც სამჭიდის ჯამში ყველაზე მეტ წონას მოაგროვებს.
შეჯიბრების მონაწილეები შვიდ წონით კატეგორიად იყოფიან და ყოველი მათგანისათვის სამჭიდის ჯამსა და ცალკეულ მოძრაობებში რეკორდები სათითაოდ აღინიშნება
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/56/Snatch2.gif
ფიზიკა და სპორტი-ლუკა ღაღანიძე -ფარიკაობა
ლუკა ღაღანიძე დაიბადა 1996 წლის 10 ნოემბერს. სწავლობს ქ.თბილისის 117-ე საჯარო სკოლის მე-10-ე კლასში. ფარიკაობაში ვარჯიში დაიწყო 2009 წელს. მონაწილეობს საქართველოსა და საერთაშორისო ტურნირებში, ფლობს საპრიზო ადგილებს როგორც პირად, ასევე გუნდურ შეჯირებებში. ლუკას ავარჯიშებენ მამა და ბაბუა - ირაკლი და ლუდვიგ ღაღანიძეები. ლუკა თავდაუზოგავად მშრომელი ახალგაზრდაა, რაც მის უამრავ წარმატებაზე მეტყველებს:
2009 წ. მონაწილეობდა საქართველოს პირველობაზე მოზარდთა შორის - დაიკავა პირველი ადგილი (პირადი);
2010წ. - თბილისის პირველობაზე კადეტთა შორის - პირველი ადგილი (პირადი);
2010 წ. - საქართველოს პირველობაზე კადეტთა შორის - მეორე ადგილი (პირადი);
2010 წ. - საქართველოს პირველობაზე იუნიორთა შორის - მესამე ადგილი (პირადი);
2010 წ. - საქართველოს თასის გათამაშებაზე ქ. ბათუმში - მესამე ადგილი (პირადი);
2010 წ. - საქათველოს ჩემპიონატზე ქ. თბილისში მეორე ადგილი (პირადი);
2011 წ. - საახალწლო საერთაშორისო ტურნირზე იუნიორთა შორის ქ.თბილისში - მეორე ადგილი (პირადი);
2011 წ. - საქართველოს ეროვნულ ჩემპიონატზე ქ.თბილისში - პირველი ადგილი (პირადი);
2011 წ. - საერთაშორისო ტურნირზე იუნიორთა შორის (თურქეთის თასის გათამაშება - ქ.ბურსა) - მესამე ადგილი (პირადი) , პირველი ადგილი - (გუნდური)
2012 წ. - საქართველოს პირველობაზე იუნიორთა შორის (1993-1996 წწ ) ქ. თბილისში - მეორე ადგილი (პირადი);
2012 წ. - ევროპის ჩემპიონატზე კადეტთა შორის (1995-1996 წწ ) ქ. პორეჯში (ხორვატია) - 96 მონაწილეს შორის მე-17 ადგილი (პირადი);
2012 წ. - მსოფლიო ჩემპიონატზე კადეტთა შორის ქ. მოსკოვში - 128 მონაწილეს შორის 22-ე ადგილი
ქურთუკზე წვრილად ჩაქსოვილი არის რკინის წვრილი ძაფი, რომელიც დენს ატარებს. კაბელების მეშვეობით ის შეერთებული არის ზემოდხსენებულ მოწყობილობასთან და როდესაც საბრძოლო იარაღით, ამ შემთხვევაში რაპირით ხდება ჩხვლეტის მიყენება მოწყობილობის ეკრანზე ინთება შესაბამისი შუქურა, რის შემდეგაც მოფარიკავეს მომგებიანი ჩხვლეტა ენიჭება.
რაპირა არის მოფარიკავის საბრძოლო იარაღი, რომლის საშუალებითაც ის აყენებს მოწინააღმდეგეს მომგებიან ჩხვლეტას. მას აქვს პატარა მომრგვალებული ზამბარისებური თავი. როდესაც თავი ეხება მოწინააღმდეგის საზიანო არეს სწორედ ეს აისახება ქულების დამთვლელ მოწყობილობაზე. რაპირაში , როგორც სხვა საფარიკაო ატრიბუტებშიც გადის ელექტრო ენერგია.სწორედ ეს უზრუნველყობს მისი და სხვა ეკიპირების დაკავშირებას ერთმანეთთან.
ელექტროობის გარეშე შეუძლებელი იქნებოდა მასშტაბური შეჯიბრებების ჩატარება და ამ სპორტის განვითარება.
ფიზიკა და სპორტი- ამოცანები
თქვენი აზრით...
1.მოცურავე,რომელიც ჩაყვინთავს,ყურებში ტკივილს შეიგრძნობს. რატომ?
პასუხი
2.კოშკურადან წყალში მხტომელი ყოველთვის ცდილობს წყალში შევიდეს ვერტიკალურად და არა ჰორიზონტალურად, რატომ?
3. რატომაა წელამდე წყალში ცურვა უფრო ადვილი, ვიდრე სიარული?
4. მყვინთავის ფეხსაცმელს უკეთებენ ტყვიის ლანჩს, მკერდზე და ზურგზე კი ტყვიის ფირფიტებს ამაგრებენ. რატომ?
5.მოცურავე წყლის ზედაპირზე ზურგით უძრავად წევს, როგორ და რატომ შეიცვლება მოცურავის სხეულის მდებარეობა წყლის ზედაპირის მიმართ,როცა იგი ღრმად ჩაისუნთქავს და ამოისუნთქავს?
6. წყლის ზედაპირზე დაეცა წითელი სინათლის შუქი, რა ფერის სინათლეს დაინახავს წყლის ფსკერზე მყოფი აკვალანგისტი?
7.წყლიდან ამოსული მოცურავე შეიგრძნობს სიცივეს და ეს შეგრძნება ქარიან ამინდში უფრო ძლიერია. რატომ?
8. ადგილიდან, გამორბენით და ტრამპლინიდან ხტომისას რა კუთხით უნდა ახტეს ჰორიზონტის მიმართ სპორტსმენი, რომ ყველაზე დიდი ნახტომი გააკეთოს?
9. წყალში მცურავ აკვალანგისტს ყოველთვის შეუძლია დაინახოს ნაპირზე მყოფი მეთევზე, მეთევზეს კი ყოველთვის არ შეუძლია მისი დანახვა. რატომ?
10. შეუძლია თუ არა მაშველ რგოლს შეაკავოს წყალში ადამიანების ნებისმიერი რაოდენობა?
1.მოცურავე,რომელიც ჩაყვინთავს,ყურებში ტკივილს შეიგრძნობს. რატომ?
პასუხი
2.კოშკურადან წყალში მხტომელი ყოველთვის ცდილობს წყალში შევიდეს ვერტიკალურად და არა ჰორიზონტალურად, რატომ?
3. რატომაა წელამდე წყალში ცურვა უფრო ადვილი, ვიდრე სიარული?
4. მყვინთავის ფეხსაცმელს უკეთებენ ტყვიის ლანჩს, მკერდზე და ზურგზე კი ტყვიის ფირფიტებს ამაგრებენ. რატომ?
5.მოცურავე წყლის ზედაპირზე ზურგით უძრავად წევს, როგორ და რატომ შეიცვლება მოცურავის სხეულის მდებარეობა წყლის ზედაპირის მიმართ,როცა იგი ღრმად ჩაისუნთქავს და ამოისუნთქავს?
6. წყლის ზედაპირზე დაეცა წითელი სინათლის შუქი, რა ფერის სინათლეს დაინახავს წყლის ფსკერზე მყოფი აკვალანგისტი?
7.წყლიდან ამოსული მოცურავე შეიგრძნობს სიცივეს და ეს შეგრძნება ქარიან ამინდში უფრო ძლიერია. რატომ?
8. ადგილიდან, გამორბენით და ტრამპლინიდან ხტომისას რა კუთხით უნდა ახტეს ჰორიზონტის მიმართ სპორტსმენი, რომ ყველაზე დიდი ნახტომი გააკეთოს?
9. წყალში მცურავ აკვალანგისტს ყოველთვის შეუძლია დაინახოს ნაპირზე მყოფი მეთევზე, მეთევზეს კი ყოველთვის არ შეუძლია მისი დანახვა. რატომ?
10. შეუძლია თუ არა მაშველ რგოლს შეაკავოს წყალში ადამიანების ნებისმიერი რაოდენობა?
კინემატიკის საფუძვლები
მექანიკის ძირითადი ამოცანა
სხეულის მექანიკური მოძრაობა ეწოდება დროის განმავლობაში მისი მდებარეობის ცვლილებას სივრცეში სხვა სხეულების მიმართ
სხეულის გადატანითი მოძრაობა. ნივთიერი წერტილიმექანიკის ძირითადი ამოცანაა- სხეულის მდებარეობის განსაზღვრა დროის ნებისმიერ მომენტში
სხეულის მოძრაობას ,რომლის დროსაც მისი ყველა წერტილი ერთნაირად მოძრაობს, გადატანითი მოძრაობა ეწოდება
სხეულის მდებარეობა სივრცეში.ათვლის სისტემასხეულს, რომლის ზომები მოძრაობის მოცემულ პირობებში შეიძლება უგულებელვყოთ, ნივთიერ წერტილს უწოდებენ
სხეულის ან წერტილის მდებარეობის განსაზღვრა შესაძლებელია მხოლოდ რომელიღაც სხვა სხეულის მიმართ, რომელსაც ათვლის სხეულს უწოდებენ
წერტილის მდებარეობა წრფეზე, სიბრტყესა და სივრცეში შესაბამისად განისაზღვრება ერთი, ორი და სამი რიცხვით- კოორდინატებით
სივრცე, რომელშიც ჩვენ ვცხოვრობთ სამგანზომილებიანი სივრცეა
ათვლის სხეული, მასთან დაკავშირებული კოორდინატთა სისტემა და დროის ასათვლელი ხელსაწყო ქმნიან ათვლის სისტემას, რომლის მიმართაც განიხილება სხეულის მოძრაობაგადაადგილება
წრფის მიმართულ მონაკვეთს, რომელიც სხეულის საწყის მდებარეობას აერთებს მის მომდევნო მდებარეობასთან, სხეულის (ნივთიერი წერტილის) გადაადგილება ეწოდება
/ცაც/ ბიოგრაფიული პალიტრა - ,,უნდა გვახსოვდეს’’.…. .
ალბერტ აინშტაინი / 1879 წლის 14 მარტი- 1955 წლის 18 აპრილი/
გამოჩენილი ფიზიკოს-თეორეტიკოსი, თანამედროვე ფიზიკის ერთ-ერთი შემქმნელი, მე-20 საუკუნის საუკეთესო მეცნიერი ალბერტ აინშტაინი დაიბადა 1879 წლის 14 მარტს, ულმეში ( ახლანდელი გერმანია ), წვრილი კომერსანტის ოჯახში
თოთხმეტი წლის გადავიდა შვეიცარიაში და დაამთავრა ციურიხის პოლიტექნიკუმი (1900წ.). მუშაობდა:
1902-08 წწ. ქალაქ ბერნში, საპატენტო ბიუროში, ექსპერტად,
1909-13 წწ. ციურიხის პოლიტექნიკუმში პროფესორად, პარალელურად
1911 წ. პრაღაში გერმანული უნივერსიტეტის პროფესორად,
1914-33 წწ. ბერლინის უნივერსიტეტში პროფესორად და
ფიზიკის უნივერსიტეტის დირექტორად.
ფაშისტური ხელისუფლების დამყარების შემდეგ იძულებით ტოვებს გერმანიას და 1933 წელს გადადის აშშ-ში, სადაც სიცოცხლის ბილომდე მუშაობდა პრინსტონის პერსპექტიული კვლევების ინსტიტუტში.
აინშტაინი იყო მსოფლიოს მრავალი მეცნიერებათა აკადემიის და სამეცნიერო საბჭოს წევრი. ნობელის პრემიის ლაურეატი (1922 წ.). აინშტაინმა შექმნა ფიზიკაში უამრავი თეორია, მეთოდი თუ ფორმულა, ახსნა უამრავი მოვლენა. დიდია მისი შემოქმედებითი მოღვაწეობის ასპარეზი, მაგრამ შემოვიფარგლებით მხოლოდ რამდენიმე საკითხით. ადრეულ ასაკში სხვა ბავშვებისგან გამოირჩეოდა წყნარი ხასიათით, ფაქიზი გემოვნებით და სამართლიანობით. სძულდა ადამიანის ჩაგვრა, დამცირება და აბუჩად აგდება. სწორედ ამიტომ არ უყვარდა სპორტი, განსაკუთრებით ჭადრაკი, ვინაიდან სპორტული სახეობის დასასრულს ხშირად ერთ-ერთის დამარცხება მოსდევს ( თუმცა მისი ახლო მეგობარი და შორეული ნათესავი იყო გამოჩენილი მოჭადრაკე ე. ლასკერი ). მას აღმოაჩნდა მუსიკალური ნიჭი. ის გატაცებით უკრავდა სხვადასხვა კლასიკოსების ნაწარმოებებს ვიოლინოსა და როიალზე, რითაც განცვიფრებაში მოჰყავდა მსმენელები. იგი თვითონ თხზავდა სიმღერებს. მიუხედავად ამისა, მასში მაინც გადასძლია საბუნებისმეტყველო მეცნიერებისადმი სიყვარულმა და აინშტაინმა დაამთავრა ციურიხის პოლიტექნიკური სასწავლებელი ფიზიკისა და მათემატიკის განხრით. ის მუშაობას იწყებს ბერნის ფედერალური საპატენტო ბიუროს ექსპერტის თანამდებობაზე (1902-09 წწ.), რომელიც ყველაზე ნაყოფიერი იყო მის მეცნიერულ მოღვაწეობაში.
ამ პერიოდში, 1903 წელს აინშტაინი ქორწინდება სერბიელ მილევა მარჩიზე, რომელმაც პოლიტექნიკური სასწავლებელი აინშტაიზე ერთი წლით გვიან დაამთავრა ( თუმცა მასზე ოთხი წლით უფროსი იყო ). მათ შეეძინათ ორი ვაჟი _ ჰანს-ალბერტი, მომავალში კალიფორნიის შტატის პროფესორი და ედუარდი. მათი ქორწინება არ გამოდგა ბედნიერი. დროთა განმავლობაში თავი იჩინა მილევას მძიმე ხასიათმა და 1919 წელს ისინი განქორწინდნენ, თუმცა განქორწინების ხელშეკრულებაში აინშტაინმა ჩაწერა, რომ ნობელის პრემიის მიღების შემთხვევაში ის ფულად პრიზს მეუღლეს გაუყოფდა. მეცნიერი ასეც მოიქცა, როცა ნობელის ლაურეატობა ერგო. შესაძლოა, ფარდობითობის თეორიის შექმნაში აინშტაინს ცოლი ეხმარებოდა, რაზედაც მეტყველებს აინშტაინის ცოლისადმი გაგზავნილი წერილი: “ რა ბედნიერი და ამაყი ვიქნები, როცა ერთად ბოლომდე მივიყვანთ სამუშაოს ფარდობითობის მოძრაობაზე.”
აინშტაინმა შექმნა სპეციალური და ზოგადი ფარდობითობის თეორია, რომლებმაც ძირფესვიანად შეცვალეს წარმოდგენა სივრცეზე, დროსა და მატერიაზე. 1905 წელს გამოქვეყნებულ სტატიაში “ მოძრავი სხეულის ელექტროდინამიკა “ შემუშავებულია სპეციალური ფარდობითობის თეორიის საფუძვლები, გადმოცემულია მოძრაობის ახალი კანონები, რომლებიც ნიუტინისეული კანონების განზოგადებაა. მასში ორი ძირითადი პოსტულატია: 1) ფარდობითობის სპეციალური პრინციპი _ ნებისმიერ ინერციულ სისტემაში ყველა ფიზიკური პროცესი _ მექნიკური, ელექტრული, სითბური, ოპტიკური და ა.შ. მიმდინარეობენ ერთნაირად) და 2) ვაკუუმში სინათლის სიჩქარის მუდმივობის პრინციპი ( ვაკუუმში სინათლის სიჩქარე არაა დამოკიდებული არც სინათლის წყაროს და არც დამკვირვებლის მოძრაობაზე). ამ პორტულატებმა მოახდინეს საერთო გარდატეხა სამყაროს მსოფლმზედველობაზე, აიძულეს გადაეხედათ კლასიკური შეხედულებები სივრცე-დროზე ( სიგრძისა და დროის ფარდობითობა, ერთდროული მოქმედება). ამ თეორიამ დააზუსტა კლასიკური თეორია ისეთ დიდ სიჩქარეებზე, რომლებიც ახლოს არიან ვაკუუმში სინათლის სიჩქარესთან. თავისი თეორიიდან გამომდინარე აჩბენა, რომ მასა ენერგიის ზომაა და E=mc2 (აინშტაინის თანაფარდობა) საფუძვლად უდევს ბირთვული რექაციების ენერგეტიკულ ბალანსს და მთლიანად ბირთვულ ფიზიკას. მისი თეორია დამტკიცებულია ცდებით და ფიზიკურ კვლევებში მძლავრი ინსტრუმენტია, სახელდობრ მიკროსამყაროს ფიზიკაში.
აინშტაინს დიდი წვლილი აქვს შეტანილი კვანტური თეორიის შექმნაში. მან შემოიტანა სინათლის გამოსხივებაში დისკრეტულობა, სტრუქტურის დაკვანტების ცნება, უკანსკნელს განიხილავდა, როგორც სინათლის კვანტურ ნაკადს ( სინათლის ფოტონური თეორია). აინშტაინმა თეორიულად, ხოლო შემდეგ ა. კომპტონმა ექსპერიმენტულად დაადასტურა ფოტონის არსებობა. აქედან გამომდინარე ახსნა ფოტოეფექტის (აინშტაინის კანონი ფოტოეფექტისთვის), ფოტოიონიზაცია და სხვა, რომლებიც არ იხსნებოდა სინათლის ელექტრომაგნიტური თეორიით. კვანტური თეორიის გამიყენებით ახსნა ტემპერატურის შემცირებისას მყარი სხეულის სითბოტევადობის შემცირება. გამოსხივების ენერგიის ფლუქტუაცია და მიიღო შესაბამისი ფორმულა. დაადგინა (1912 წ.) ფოტოქიმიის ძირითადი კანონი: ყოველი შთანთქმული ფოტონი იწვევს ერთ ელემენტარულ ფოტორეაქციას (აინშტაინის კანონი), იწინასწარმეტყველა ინდუცირებული გამოსხივება, შემოიტანა სპონტანური და იძულებითი გამოსხივების ცნებები (აინშტაინის კოეფიციენტი).
აინშტაინმა სტატიკურ ფიზიკაში განავითარა ბროუნის მოძრაობის მოლეკულურ-კინეტიკური თეორია (1905 წ.) და შექმნა მთელი სპინებიანი ნაწილაკებისთვის კვანტური სტატიკა.
თავისი ზოგადი ფარდობითობის თეორიის შესამოწმებლად ექსპერიმენტზე წამოაყენა სამი ეფექტი: სინათლის სხივის გამრუდება მზის მიზიდვის ველში, მერკურის გარშემო არეს წანაცვლება და წითელი გრავიტაციული წანაცვლება. ეს ეფექტები, როგორც ექსპერიმენტებმა აჩვენა, მართლაც არსებობენ. მათ შორის ყველაზე უტყუარი დამამტკიცებელი ფაქტი იყო 1919 წელს მზის დაბნელებისას, როცა დადგინდა, რომ მზის გრავიტაციული ველი ვარსკვლავიდან დედამიწისაკენ მომავალ სინათლის სხივს მართლაც ამრუდებს. ფარდობითობის ზოგადმა თეორიამ სწრაფად განავითარა კოსმოლოგია, როგორც მეცნიერება. აინშტაინმა 1916 წ. მოგვცა გრავიტაციული გამოსხივების სიმძლავრის ფორმულა.
თავისი თეორიებიდან გამომდინარე აინშტაინმა შექმნა სამყაროს მოდელი, რომლის თანახმად ეს არის ჩაკეტილი, უცვლელი სისტემა სივრცესა და დროში, მაგრამ ეს მოდელი არ ეთანადება სინამდვილეს. 1993 წლიდან აინშტაინის შრომები მიმართული იყო კოსმოლოგიისაკენ და უნდოდა შეექმნა ველის ერთიანი თეორია, მაგრამ ასეთი თეორიის შექმნის მცდელობა წარუმატებელი აღმოჩნდა. მის დღიურში არის ჩანაწერი, რომელიც თარიღდება 1921 წლით და რომლის თანახმად “ ასეთი სახის აღმოჩენები ეკუთვნის ახალგაზრდა მკვლევარებს, ამიტომ ჩემთვის ეს უკვე წარსულია.” ცხადია აინშტაინი ჩართული იყო ატომური ბომბის შექმნით გამოწვეულ ცხარე მოძრაობაში, რადგან ის სხვა მეცნიერების თხოვნით 1939 წელს აფრთხილებდა აშშ-ის პრეზიდენტს გერმანიაში ატომური ბომბის შექმნისათვის მიმდინარე სამუშაოებზე. ომის შემდგომ წლებში ის იყო ბირთვული განიარაღებისათვის აქტიური მებრძოლი.
ამერიკაში გატარებულ წლებში აინშტაინს არ შეუქმნია არც ერთი თავისი ფენომენალური ნიჭის შესაფერი თეორია. ამდენად პრინსტონის პერიოდი მისი შემოქმედებითი ცხოვრების უნაყოფო პერიოდს წარმოადგენს. ეს წლები იყო მისი პირადი ცხოვრების დაღმავლობის წლებიც, რაც იმაში გამოიხატება, რომ ზედიზედ გარდაეცვალნენ უახლოესი ადამიანები. 1936 წელს გარდაეცვალა მეუღლე ელზა, რომელიც მრავალი წელი თავს ევლებოდა. შემდეგ გარდაეცვალნენ: და, გერი და უახლოესი მეგობრები_ ლანჟევენი, პლანკი, ერენფესტი. ყოველივე ამას ზედ დაერთო ერთიანი ველის თეორიის შექმნის ცდების წარუმატებლობა, მოხუცებულობა და ნაღვლის ბუშტით გამოწვეული ავადმყოფობა. 1955 წლის 18 აპრილს მუცლის ღრუში სისხლის ჩაქცევის შედეგად ალბერტ აინშტაინი ძილში გარდაიცვალა.
გამოჩენილი ფიზიკოს-თეორეტიკოსი, თანამედროვე ფიზიკის ერთ-ერთი შემქმნელი, მე-20 საუკუნის საუკეთესო მეცნიერი ალბერტ აინშტაინი დაიბადა 1879 წლის 14 მარტს, ულმეში ( ახლანდელი გერმანია ), წვრილი კომერსანტის ოჯახში
თოთხმეტი წლის გადავიდა შვეიცარიაში და დაამთავრა ციურიხის პოლიტექნიკუმი (1900წ.). მუშაობდა:
1902-08 წწ. ქალაქ ბერნში, საპატენტო ბიუროში, ექსპერტად,
1909-13 წწ. ციურიხის პოლიტექნიკუმში პროფესორად, პარალელურად
1911 წ. პრაღაში გერმანული უნივერსიტეტის პროფესორად,
1914-33 წწ. ბერლინის უნივერსიტეტში პროფესორად და
ფიზიკის უნივერსიტეტის დირექტორად.
ფაშისტური ხელისუფლების დამყარების შემდეგ იძულებით ტოვებს გერმანიას და 1933 წელს გადადის აშშ-ში, სადაც სიცოცხლის ბილომდე მუშაობდა პრინსტონის პერსპექტიული კვლევების ინსტიტუტში.
აინშტაინი იყო მსოფლიოს მრავალი მეცნიერებათა აკადემიის და სამეცნიერო საბჭოს წევრი. ნობელის პრემიის ლაურეატი (1922 წ.). აინშტაინმა შექმნა ფიზიკაში უამრავი თეორია, მეთოდი თუ ფორმულა, ახსნა უამრავი მოვლენა. დიდია მისი შემოქმედებითი მოღვაწეობის ასპარეზი, მაგრამ შემოვიფარგლებით მხოლოდ რამდენიმე საკითხით. ადრეულ ასაკში სხვა ბავშვებისგან გამოირჩეოდა წყნარი ხასიათით, ფაქიზი გემოვნებით და სამართლიანობით. სძულდა ადამიანის ჩაგვრა, დამცირება და აბუჩად აგდება. სწორედ ამიტომ არ უყვარდა სპორტი, განსაკუთრებით ჭადრაკი, ვინაიდან სპორტული სახეობის დასასრულს ხშირად ერთ-ერთის დამარცხება მოსდევს ( თუმცა მისი ახლო მეგობარი და შორეული ნათესავი იყო გამოჩენილი მოჭადრაკე ე. ლასკერი ). მას აღმოაჩნდა მუსიკალური ნიჭი. ის გატაცებით უკრავდა სხვადასხვა კლასიკოსების ნაწარმოებებს ვიოლინოსა და როიალზე, რითაც განცვიფრებაში მოჰყავდა მსმენელები. იგი თვითონ თხზავდა სიმღერებს. მიუხედავად ამისა, მასში მაინც გადასძლია საბუნებისმეტყველო მეცნიერებისადმი სიყვარულმა და აინშტაინმა დაამთავრა ციურიხის პოლიტექნიკური სასწავლებელი ფიზიკისა და მათემატიკის განხრით. ის მუშაობას იწყებს ბერნის ფედერალური საპატენტო ბიუროს ექსპერტის თანამდებობაზე (1902-09 წწ.), რომელიც ყველაზე ნაყოფიერი იყო მის მეცნიერულ მოღვაწეობაში.
ამ პერიოდში, 1903 წელს აინშტაინი ქორწინდება სერბიელ მილევა მარჩიზე, რომელმაც პოლიტექნიკური სასწავლებელი აინშტაიზე ერთი წლით გვიან დაამთავრა ( თუმცა მასზე ოთხი წლით უფროსი იყო ). მათ შეეძინათ ორი ვაჟი _ ჰანს-ალბერტი, მომავალში კალიფორნიის შტატის პროფესორი და ედუარდი. მათი ქორწინება არ გამოდგა ბედნიერი. დროთა განმავლობაში თავი იჩინა მილევას მძიმე ხასიათმა და 1919 წელს ისინი განქორწინდნენ, თუმცა განქორწინების ხელშეკრულებაში აინშტაინმა ჩაწერა, რომ ნობელის პრემიის მიღების შემთხვევაში ის ფულად პრიზს მეუღლეს გაუყოფდა. მეცნიერი ასეც მოიქცა, როცა ნობელის ლაურეატობა ერგო. შესაძლოა, ფარდობითობის თეორიის შექმნაში აინშტაინს ცოლი ეხმარებოდა, რაზედაც მეტყველებს აინშტაინის ცოლისადმი გაგზავნილი წერილი: “ რა ბედნიერი და ამაყი ვიქნები, როცა ერთად ბოლომდე მივიყვანთ სამუშაოს ფარდობითობის მოძრაობაზე.”
აინშტაინმა შექმნა სპეციალური და ზოგადი ფარდობითობის თეორია, რომლებმაც ძირფესვიანად შეცვალეს წარმოდგენა სივრცეზე, დროსა და მატერიაზე. 1905 წელს გამოქვეყნებულ სტატიაში “ მოძრავი სხეულის ელექტროდინამიკა “ შემუშავებულია სპეციალური ფარდობითობის თეორიის საფუძვლები, გადმოცემულია მოძრაობის ახალი კანონები, რომლებიც ნიუტინისეული კანონების განზოგადებაა. მასში ორი ძირითადი პოსტულატია: 1) ფარდობითობის სპეციალური პრინციპი _ ნებისმიერ ინერციულ სისტემაში ყველა ფიზიკური პროცესი _ მექნიკური, ელექტრული, სითბური, ოპტიკური და ა.შ. მიმდინარეობენ ერთნაირად) და 2) ვაკუუმში სინათლის სიჩქარის მუდმივობის პრინციპი ( ვაკუუმში სინათლის სიჩქარე არაა დამოკიდებული არც სინათლის წყაროს და არც დამკვირვებლის მოძრაობაზე). ამ პორტულატებმა მოახდინეს საერთო გარდატეხა სამყაროს მსოფლმზედველობაზე, აიძულეს გადაეხედათ კლასიკური შეხედულებები სივრცე-დროზე ( სიგრძისა და დროის ფარდობითობა, ერთდროული მოქმედება). ამ თეორიამ დააზუსტა კლასიკური თეორია ისეთ დიდ სიჩქარეებზე, რომლებიც ახლოს არიან ვაკუუმში სინათლის სიჩქარესთან. თავისი თეორიიდან გამომდინარე აჩბენა, რომ მასა ენერგიის ზომაა და E=mc2 (აინშტაინის თანაფარდობა) საფუძვლად უდევს ბირთვული რექაციების ენერგეტიკულ ბალანსს და მთლიანად ბირთვულ ფიზიკას. მისი თეორია დამტკიცებულია ცდებით და ფიზიკურ კვლევებში მძლავრი ინსტრუმენტია, სახელდობრ მიკროსამყაროს ფიზიკაში.
აინშტაინს დიდი წვლილი აქვს შეტანილი კვანტური თეორიის შექმნაში. მან შემოიტანა სინათლის გამოსხივებაში დისკრეტულობა, სტრუქტურის დაკვანტების ცნება, უკანსკნელს განიხილავდა, როგორც სინათლის კვანტურ ნაკადს ( სინათლის ფოტონური თეორია). აინშტაინმა თეორიულად, ხოლო შემდეგ ა. კომპტონმა ექსპერიმენტულად დაადასტურა ფოტონის არსებობა. აქედან გამომდინარე ახსნა ფოტოეფექტის (აინშტაინის კანონი ფოტოეფექტისთვის), ფოტოიონიზაცია და სხვა, რომლებიც არ იხსნებოდა სინათლის ელექტრომაგნიტური თეორიით. კვანტური თეორიის გამიყენებით ახსნა ტემპერატურის შემცირებისას მყარი სხეულის სითბოტევადობის შემცირება. გამოსხივების ენერგიის ფლუქტუაცია და მიიღო შესაბამისი ფორმულა. დაადგინა (1912 წ.) ფოტოქიმიის ძირითადი კანონი: ყოველი შთანთქმული ფოტონი იწვევს ერთ ელემენტარულ ფოტორეაქციას (აინშტაინის კანონი), იწინასწარმეტყველა ინდუცირებული გამოსხივება, შემოიტანა სპონტანური და იძულებითი გამოსხივების ცნებები (აინშტაინის კოეფიციენტი).
აინშტაინმა სტატიკურ ფიზიკაში განავითარა ბროუნის მოძრაობის მოლეკულურ-კინეტიკური თეორია (1905 წ.) და შექმნა მთელი სპინებიანი ნაწილაკებისთვის კვანტური სტატიკა.
თავისი ზოგადი ფარდობითობის თეორიის შესამოწმებლად ექსპერიმენტზე წამოაყენა სამი ეფექტი: სინათლის სხივის გამრუდება მზის მიზიდვის ველში, მერკურის გარშემო არეს წანაცვლება და წითელი გრავიტაციული წანაცვლება. ეს ეფექტები, როგორც ექსპერიმენტებმა აჩვენა, მართლაც არსებობენ. მათ შორის ყველაზე უტყუარი დამამტკიცებელი ფაქტი იყო 1919 წელს მზის დაბნელებისას, როცა დადგინდა, რომ მზის გრავიტაციული ველი ვარსკვლავიდან დედამიწისაკენ მომავალ სინათლის სხივს მართლაც ამრუდებს. ფარდობითობის ზოგადმა თეორიამ სწრაფად განავითარა კოსმოლოგია, როგორც მეცნიერება. აინშტაინმა 1916 წ. მოგვცა გრავიტაციული გამოსხივების სიმძლავრის ფორმულა.
თავისი თეორიებიდან გამომდინარე აინშტაინმა შექმნა სამყაროს მოდელი, რომლის თანახმად ეს არის ჩაკეტილი, უცვლელი სისტემა სივრცესა და დროში, მაგრამ ეს მოდელი არ ეთანადება სინამდვილეს. 1993 წლიდან აინშტაინის შრომები მიმართული იყო კოსმოლოგიისაკენ და უნდოდა შეექმნა ველის ერთიანი თეორია, მაგრამ ასეთი თეორიის შექმნის მცდელობა წარუმატებელი აღმოჩნდა. მის დღიურში არის ჩანაწერი, რომელიც თარიღდება 1921 წლით და რომლის თანახმად “ ასეთი სახის აღმოჩენები ეკუთვნის ახალგაზრდა მკვლევარებს, ამიტომ ჩემთვის ეს უკვე წარსულია.” ცხადია აინშტაინი ჩართული იყო ატომური ბომბის შექმნით გამოწვეულ ცხარე მოძრაობაში, რადგან ის სხვა მეცნიერების თხოვნით 1939 წელს აფრთხილებდა აშშ-ის პრეზიდენტს გერმანიაში ატომური ბომბის შექმნისათვის მიმდინარე სამუშაოებზე. ომის შემდგომ წლებში ის იყო ბირთვული განიარაღებისათვის აქტიური მებრძოლი.
ამერიკაში გატარებულ წლებში აინშტაინს არ შეუქმნია არც ერთი თავისი ფენომენალური ნიჭის შესაფერი თეორია. ამდენად პრინსტონის პერიოდი მისი შემოქმედებითი ცხოვრების უნაყოფო პერიოდს წარმოადგენს. ეს წლები იყო მისი პირადი ცხოვრების დაღმავლობის წლებიც, რაც იმაში გამოიხატება, რომ ზედიზედ გარდაეცვალნენ უახლოესი ადამიანები. 1936 წელს გარდაეცვალა მეუღლე ელზა, რომელიც მრავალი წელი თავს ევლებოდა. შემდეგ გარდაეცვალნენ: და, გერი და უახლოესი მეგობრები_ ლანჟევენი, პლანკი, ერენფესტი. ყოველივე ამას ზედ დაერთო ერთიანი ველის თეორიის შექმნის ცდების წარუმატებლობა, მოხუცებულობა და ნაღვლის ბუშტით გამოწვეული ავადმყოფობა. 1955 წლის 18 აპრილს მუცლის ღრუში სისხლის ჩაქცევის შედეგად ალბერტ აინშტაინი ძილში გარდაიცვალა.
ტრამპლინიდან ხტომა
მეტად წარმტაცია ტრამპლინიდან თხილამურებით ხტომა.მეთხილამურე მთიდან მოექანება და თანდათან უმატებს სიჩქარეს, ჯერ ციცაბოზე ეშვება, მერე კი თითქმის ჰორიზონტალურ მოედანზე -,,მაგიდაზე'', რომელიც შვეული ხრამით ბოლოვდება. სპორტსმენის შემდეგი გზა ჰაერში გადის. იგი ძლიერ უბიძგებს თავის თავს, სწყდება ტრამპლინს, თანდათან დაბლა-დაბლა ეშვება და დასაშვები მთის ფერდობს უახლოვდება.
ფრენის დროს მეთხილამურე ტანს წინ ხრის, ამის შემდეგ მცირდება ჰაერის წინააღმდეგობა, იქმნება ამწევი ძალა და ადამიანიც რამდენიმე ათეული მეტრის მანძილზე მიფრინავს.
.jpg)
ტრამპლინის ასაგებად საჭიროა ისეთი ფერდობის შერჩევა, რომელსაც ზემო ნაწილში დაქანებული ზედაპირი და ციცაბო ქვედა ნაწილი ექნება. ამავე დროს მთა ძირში თანდათან ჰორიზონტალურ მოედანზე ეშვება . ფერდობი სამხრეთით არ უნდა იყოს მიქცეული,რადგან ასეთ ფერდობზე გაზაფხულობით თოვლი ადრე დნება, ზამთრობით კი ხშირად იყინება.
.jpg)
ნახტომის სიგრძის გასაზომად დაშვების მთის ორივე მხარეს ყოველი მეტრის შემდეგ სოლებს არჭობენ, რომლებზეც ფირფიტებია დამაგრებული. ამ ფირფიტაზე აღნიშნულია მანძილი ტრამპლინის კიდიდან.
მთის ძირში , სწორ ადგილზე გაკეთებული თოვლის კოლბოხ-ტრამპლინების გამოყენება ხტომისათვის არ არის მიზანშეწონილი. ასეთ კოლბოხზე დახტომისას მათხილამურე ხშირად ეცემა , ტრამვას იღებს და თხილამურებსაც ამტვრევს.
ტრამპლინზე თოვლი იმდენად მკვრივი უნდა იყოს, რომ უთხილამურო ადამიანს გაუძლოს. ასეთ საფარზე თხილამურები კარგად სრიალებს და ძირს დაშვებისას არ ეფლობა. ხტომების დროს ფხვიერი თოვლი თანდათან იტკეპნება და მაგრდება. დატკეპნილ ფერდობზე ხტომა არ შეიძლება, დაცემას შეიძლება სერიოზული ტრამვა მოჰყვეს. ამიტომ ტრამპლინზე თოვლი პერიოდულად რკინის ფოცხით 4-5 სმ სიღრმეზე უნდა გაფხვიერდეს.
სპორტი
სპორტი- ფიზიკური ვარჯიშების სხვადასხვა კომპლექსში სასწავლო-საწვრთნელ მეცადინეობათა და შეჯიბრებათა ჩატარების ორგანიზაციის სისტემა ; ფიზიკური კულტურის შემადგენელი ნაწილი. მიზნად ისახავს ადამიანის ჯანმრთელობის გაკაჟებასა და საერთო ფიზიკურ განვითარებასთან ერთად შეჯიბრებაში მაღალი შედეგების მიღწევას და გამარჯვების მოპოვებას.
განასხვავებენ მასობრივ,სამოყვარულო და პროფესიულ სპორტს.
სპორტის სახეობები:
სათამაშო სახეობები: ფეხბურთი, ხელბურთი.კალათბურთი, ფრენბურთი, რაგბი, შვიდკაცა რაგბი, ჩოგბურთი, ბადმინტონი, , ბეისბოლი, ჰოკეი
ზამთრის სახეობები: სათხილამურო სპორტი, ბიატლონი
საწყლოსნო სახეობები: აფროსნობა, კანოე, ცურვა, წყალში ხტომა
ორთაბრძოლები: კრივი, ფარიკაობა , ჭიდაობა, ძიუდო
სხვა სახეობები: ველოსპორტი, მშვილდოსნობა, მძლეოსნობა, ცხენოსნობა, ტანვარჯიში, ძალოსნობა, ხუთჭიდი
სპორტული საგნები და იარაღები:
საგნები : ბურთი , ჩოგანი, შტანგა , თხილამურები, ციგურები, რაპირა, ბირთვი, ბადრო, დისკო, ძელი, ხარიხააპარატები: ველოსიპედი , კანოე, მოტოციკლი, ნავი, პლანერი,
.jpg)
ჩვენ მივისწრაფოდით შეუცნობელისკენ ...
1. პროექტის სახელწოდება: ბირთვული კვლევები
2. პროექტის მთავარი იდეა (თემა) 1945 წლის 16 ივლისი, დილის 5 საათი 39 წუთი- ახალი ერა კაცობრიობის ისტორიაში- ატომური იარაღის ერა.
 |
3. პროექტის აქტუალობა: ატომური და წყალბადის იარაღის შექმნა ისტორიულ მოვლენათა რიცხვს მიეკუთვნება. ეს ის ძალაა, რომელსაც შეუძლია მოსპოს არა მხოლოდ სიცოცხლე დედამიწაზე, არამედ მთელი პლანეტა. ადამიანი ხომ თავისი ისტორიის მანძილზე არასოდეს ფლობდა თვითგანადგურების ასეთ ტორალურ, ეფექტიან და სწრაფ საშუალებას, რომელმაც თვალნათლივ დაგვანახა, რაოდენ ფაქიზია ჩვენი პლანეტა-ჩვენი საერთო სახლი. სწორედ ამიტომ ადამიანი ფაქიზად უნდა მოექცეს საკუთარ პლანეტას და ეცადოს, შეაჯეროს ერთმანეთთან ტექნოლოგიური ბუმი და ჩვენი ბიოსფეროს სასიცოცხლო ინტერესები.
4. პროექტის მიზნები: მოიპოვონ ინფორმაცია ბირთვული ურთიერთქმედების შესახებ და შეადარონ ელექტრულ და გრავიტაციულ ურთიერთქმედებებს. ჯაჭვური ბირთვული რეაქცია წარმოადგინონ სქემის სახით და გააანალიზონ. მოიპოვონ ინფორმაცია ბირთვული ენერგიის გამოყენების შესახებ მშვიდობიანი და სამხედრო მიზნებისათვის.შეძლონ საუბარი ბირთვული ენერგიის გამოყენების დადებით და უარყოფით მხარეებზე.მოიპოვონ ინფორმაცია რადიოაქტივობის აღმოჩენის შესახებ და იმსჯელონ რადიოაქტიური გამოსხივების დადებთ და უარყოფით მხარეებზე.მოიპოვონ ინფორმაცია რადიაციული გამოსხივების ბიოლოგიური ზემოქმედების შესახებ , შეიმუშაონ რადიოაქტიურ პრეპარატებთან მუშაობის უსაფრთხოების წესები. მოიპოვონ ინფორმაცია რადიოაქტიური იზოტოპების მრეწველობასა და მედიცინაში გამოყენების შესახებ. შეისწავლონ რადიოაქტივობის გავლენა მცენარეებსა და ცხოველებზე. შეძლონ ბირთვული რეაქტორის მუშაობის პრინციპის დახასიათება გამოკითხვის გზით ინფორმაციის შეგროვება. მოიპოვონ ინფორმაცია ბომბის შექმნაში მონაწილე მეცნიერების და მათი ნაშრომების შესახებ. ცოდნის გამოყენების და ანალიზის დონის უნარების განვითარება
5. მონაწილეთა ასაკი: 16-18
6. ვადები/ხანგრძლივობა: აპრილი, მაისი
7. მოსალოდნელი შედეგები/პროდუქტები,რაც შეიძლება შეიქმნას: მოიპოვებს ინფორმაციას ბირთვული ენერგიის გამოყენების შესახებ როგორც მშვიდობიანი, ასევე სამხედრო მიზნებისათვის. აანალიზებს შესაძლო საფრთხეებს.აღწერს რადიოაქტივობის მოვლენას, მსჯელობს ბირთვის მდგრადობაზე. მოიპოვებს ინფორმაციას რადიოაქტიური გამოსხივების ბიოლოგიური ზემოქმედების შესახებ, აანალიზებს და წარმოადგენს პრეზენტაციის სახით
8. პროექტისათვის საჭირო ძირითადი რესურსები: ხელმისაწვდომი საინფორმაციო წყარო-ბეჭდვითი, აუდიოვიზუალური, ინტერნეტი
9. პროექტის მსვლელობა(ძირითადი აქტივობები):
ღია გაკვეთილი ; კონფერენცია; კედლის გაზეთების კონკურსი; ნახატების, ფოტოების გამოფენა; სლაიდშოუს წარმოდგენა; ჩანახატი--,,ადამიანის გონიერებისა და უგუნურობის სიმბოლო,,
10. საგნებთან/საგნობრივ ჯგუფებთან/ეროვნულ სასწავლო გეგმასთან კავშირი: ქიმია : ისტორია: ლიტერატურა: ხელოვნება
ფიზ XI.8 მოსწავლეს შეუძლია ატომის აგებულების, რადიოაქტვობის და რადიოაქტიური გამოსხივების სახეების აღწერა.
ფიზ.XI.9 მოსწავლეს შეუძლია ბირთვის აღნაგობის აღწერა და მსჯელობა ბირთვული ურთიერთქმედების შესახებ.
11.პროექტის ხელმძღვანელი(მასწავლებელი): ხათუნა ფარულავა
12.ხელმძღვანელის ელ.ფოსტა: xatofa@gmail.com
13.პროექტის ვებ-გვერდი/ბლოგი:
http://ev-rika.blogspot.com/
Subscribe to:
Posts (Atom)